رفوگری

رفوگری

 

رفوگری، بازسازی و مرمت

قالی این کالای دیر آشنای مشرق زمین، خصوصاً ایرانیان، با آن شکوه و شهرت جهانی خود که سیطره‌ی آن در این کره‌ی خاکی از شرق به غرب و از شمال به جنوب گسترانده شده است، که قدمتی به بلندای تاریخ داشته و همواره یکی از مانوس‌ترین صنایع دستی در جوامع بشری شناخته شده در زندگی انسان‌ها آن‌چنان جای پایی بر خود باز کرده است که یکی از اجزاء لاینفک احتیاجات انسانی حداقل در مصرف به عنوان کف‌پوش از ارجحیت برخوردار بوده است.

ورای این الفت و سوای مصرف، جنبه‌ی هنری آن یکی از شاخص‌ترین مواردی است که قالی را شبیه معجزه و گاه اسرارآمیز جلوه داده است. از جمله شگفتی‌های آن، تنوع در رنگ، نقشه، بافت و آخر ابتکارات استثنایی و خلاقیت و ذوق سرشار بافندگان به نوبه‌ی خود در احساسی کردن این کالا موثر بوده است. این در حالی است که فرش از یک قالب و با اسکلت‌بندی درونی یکسان برخوردار می‌باشد که نه تنها گذشت زمان از جلوه و شکوه آن هرگز نمی‌کاهد، بلکه همواره بر زمان فائق آمده و چهره‌ی گلستان بی‌خزان به خود گرفته است.

این کالا از مشارکت و هم‌دستی صاحبان حِرَف متفاوت به وجود می‌آید، یعنی در پدید آمدن یک قالی، چندین رکن اساسی به طور زنجیروار به هم متصل و مکمل همدیگر بوده و با همسازی و هماهنگی به موقع و مناسب، هر یک در جلوه دادن و زیبا نمودن این کالای هنری آن چنان نقشی را می‌آفرینند که در معیوب ساختن و بد ترکیب نمودن آن به همان اندازه نقش موثر و کارسازی دارند.

ارکان اصلی بافت قالی عبارتند از: دار قالی، مصالح به کار رفته (پشم و نخ چله)، طراحی، رنگ‌رزی، چله‌کشی و بافنده. در مراحل تکمیلی قالی نیز مشاغ

لی وجود دارند که هر کدام با ارائه‌ی خدماتی از قبیل پرداخت، شستشو، دارکشی و در نهایت رفوگری، جزء این خانواده محسوب می‌شوند منتها با تخصص و مهارت‌های منحصر به همان حرفه.

بنا بر این سهل‌انگاری هر یک از عوامل فوق می‌تواند یکی از اسباب اصلی معیوب شدن قالی تلقی شود. و به غیر از عوامل فوق‌الذکر مواردی از قبیل رطوبت، حشرات موذی (بید)، برخورد اشیاء تیز، آتش و مواد شیمیایی و …، هرکدام در آسیب رساندن به این کالا موثر می‌باشند. پس اگر بگوییم که امید اول این ارکان، در صورت عیب‌دار شدن قالی، به دستان توانمند استاد رفوگری بستگی دارد، گزاف نگفته‌ایم. چرا که کلیه‌ی اصلاحات بعدی، از جمله تعویض گره‌ها، شکستگی شاخه‌ها، غلط‌بافی‌ها، پاره‌گی پود یا چله و آخر پارگی قالی بر روی دار، باید توسط استاد رفوگر رفع گردد.

تعریف عیب: عیب عبارت است از هر گونه ناهماهنگی یا نارسایی در بافت یا نقایصی در رنگ، طرح، اندازه‌ی اجزاء تشکیل دهنده در متن و حاشیه‌ی قالی و یا انواع آسیب دیدگی‌های که در هر قسمت از فرش (پارگی پود، چله، پشم) از پشت یا روی پرزها، گره‌ها که به نوعی رویت عمومی آن را بر هم بزند عیب نامیده می‌شود و به طور کلی بر دو قسمت عمده تقسیم می‌گردد.قالیشویی

الف: عیوب در حین بافت ب: عیوب بعد از بافت

عیوب در حین بافت:به کلیه‌ی عیوبی گفته می‌شود که از شروع تا پایان بافت قالی اتفاق می‌افتد، یعنی از چگونگی برپا کردن دار، چله‌کشی نوع نخ پشم و چله، غلط‌بافی‌ها، ترنج‌دار شدن، … بر قالی اتفاق می‌افتد.

عیوب بعد از بافت:به کلیه‌ی عیوبی گفته می‌شود که در حمل، شستشو، پرداخت، مصرف از جمله ساییدگی‌ها، پارگی‌های جزیی و کلی، انواع پوسیدگی‌ها، بیدخوردگی‌، سوختگی و استفاده‌های غیر اصولی ناشی می‌شود.

رفوگر به صاحب حِرَف‌هایی اطلاق می‌شود که ضمن آگاهی از علل و چگونگی بروز عیب، با داشتن اشراف کامل نسبت به رفع یا ترمیم محل آسیب، آن چنان اقدام نماید که قابل شناسایی نبوده و یا به سختی بتوان آن را رویت نمود.

کلیه‌ی عیب‌هایی که بر شمردیم قابل پیشگیری بوده و می‌توان با اقدامات به موقع و اطلاع از چگونگی بروز عیب، تدابیر لازم را اندیشید